[ Pobierz całość w formacie PDF ]

badań, autorzy jednak sądzą, iż mamy tu do czynienia z ciekawym procesem
106
ujednolicenia na terenie Polski wzorów kulturowych (w tym wzorów moralnych), które są
następstwem wielkich zmian społecznych i politycznych, jakie przeszło nasze
społeczeństwo w ciągu ostatnich dziesiątków lat.
181
RÓ%7Å‚NICE POGL
DÓW MI
DZY DZIE
MI WIEJSKIMI
I MIEJSKIMI , .
Nie znalez
liśmy znacznych różnic w poglądach dzieci z różnych dzielnic Polski na
interesujÄ…ce nas sprawy, -znalez
liśmy natomiast takie różnice w ppglą- ^ dach dzieci
ze wsi i z miast.
Różnice w rygoryzmie ocen kłamstwa wyraża, poniższy wykres: . .
mes , . 20%
małe miasto- w%\ " -ilość dzieci, które odpowiadały,
---'-"-------F że 'nigdy nie .należy kłamać, a śro-
'"'"sto 17% dowisfco demograficznie
" w. miasto 13%
Widać, że wykres jest niezmiernie regularny i śmiało można powiedzieć, że i m
środowisko jest bardziej miejskie tym bardziej liberalne są poglądy dzieci na kłam s t w o.
Dlaczego tak się dzieje? Być może, że środowisko wiejskie jest bardziej tradycyjne,
bardziej przywiązane do norm religii katolickiej i dlatego poglądy na kłamstwo są
surowsze we wsi. Być może, że kłamstwo w takiej małej zbiorowości jak wieś jest
Å‚atwiejsze do wykrycia i dlatego rzadziej tolerowane. '
Wynik ten potwierdza się przy analizie innych pytań. Dzieci wiejskie mają wyższą od
innych dzieci tendencję do wyboru takich rozwiązań w sytuacji Janka i Krysi, w których
nie trzeba kłamać. Ksiądz, milicjant i nauczyciel, to osoby, które dziecko wiejskie
okłamuje stosunkowo rzadziej i których okłamy-
182
-wanie uważa za szczególnie naganne. Widocznie, jako przedstawiciele władzy
kościelnej i państwowej, osoby te cieszą się dużym prestiżem.
Ojciec na wsi okłamywany jest stosunkowo częściej, .gdyż jest tym, który wymierza
surowe kary. Wi'ele dzieci 'wiejskich pisze, iż popełnia kłamstwa dla uniknięcia kary.
Zarówno postawa altruistyczna, rytualistyczna jak i konformistyczna reprezentowana jest
i na wsi i w miastach z tym, że najwięcej dzieci o motywacji a 11 r uistyc z n e j
znalez
liśmy w wielkich miastach. Dzieci te wykazywały często większą samodzielność
refleksji moralnej od innych. Dzieci wielkomiejskie, zwłaszcza dzieci inteligenckie,
posiadały często większy wachlarz rozwiązań konfliktowych sytuacji Janka i Krysi. Być
może, że dziecko wielkiego miasta częściej poprzez szkołę, film, radio, większą ilość 'zna
j omościi styka się z różnymi poglądami i dzięki temu szybciej osiąga dojrzałość
umysłową, moralną. Wydaje się, że wymienione różnipe między dziećmi miejskimi ;i'
wiejskimi w dużym stopniu dadzą się wytłumaczyć również większą surowością kar
wymierzanych dzieciom na wsi. O wpływie technik wychowawczych na postawy moralne
mówiliśmy już w poprzednim rozdziale.
107
POGL
DY MORALNE DZIECI A ICH POCHODZENIE SPOA
ECZNE
Na ogół nie znalez
liśmy znaczących różnic między pochodzeniem społecznym dziecka
(które mierzyliśmy pozycją zawodową rodziców), a jego poglądami moralnymi. W
środowisku robotniczym, chłopskim, rzemieślniczym rodzice kładą większy nacisk, na
chodzenie
18S
do kościoła, mówienie pacierza i zachowywanie postu, niż w środowisku inteligencji,
jednak zależność nie jest istotna statystycznie. Zauważyliśmy, że znacznie bardziej
doniosłym czynnikiem kształtującym postawy moralne dzieci był sposób ich karania niż
przynależność rodziców do takiej, czy innej kategorii zawodowej. '
Fakt, iż istnieją różnice między miastem, a wsią oraz to, że zmalały różnice między
środowiskami zawodowymi, świadczy również o postępującym procesie uniformizacji
życia i kultury. Różnice w zarobkach między np. robotnikami kwalifikowanymi i
inteligencją są nieduże, możliwości kształcenia są równe, możliwości korzystania z
rozrywek kulturalnych również. Jesteśmy świadkami zacierania się różnic klasowych
między ludnością miejską, co odbija się również w braku różnic w poglądach moralnych.
Różnice między miastem i wsią, podyktowane bardzo odmiennym trybem życia, mają
charakter bardziej trwały i trudniej . je zniwelować./W pracy naszej interesowaliśmy się
jedynie wąskim wycinkiem poglądów moralnych dzieci. Być może, że wnioski oparte na
naszych materiałach nie potwierdzą się. Sprawa wymaga dalszych badań.
RÓ%7Å‚NICE MI
DZY CHA
OPCAMI I DZIEWCZ
TAMI
Analiza odpowiedzi dzieci na pytanie, jak postąpiłyby w sytuacji Krysi, która otrzymała
dwie ,,dwójki" i waha się, czy powiedzieć o tym rodzicom wykazuje, że dziewczynki
charakteryzuje wyższy stopień rygoryzmu wobec kłamstwa oraz większa lojalność w
stosunku do rodziców. Dziewczęta znacznie częściej mówią o konieczności przyznania
siÄ™, podczas.
184
gdy chłopcy uważają, że można zataić fakt otrzymania złych stopni i uzyskać rower. W
sytuacji Krysi zatajenie niedostatecznych przed rodzicami uważa za właściwe 15,7% [ Pobierz całość w formacie PDF ]