[ Pobierz całość w formacie PDF ]

męczeństwie.
Ojcowie spojrzeli na niego z niechęcią, lecz surowy zwykle przeor podszedł do
płaczącego braciszka i utulił jego strwożoną głowę serdecznie.
- Synaczku mój, Bóg z tobą, nie lękaj się. Wiele ludzi życie całe trapi się i męczy, by
osiągnąć to, co ty w jednej godzinie otrzymasz. Chrystusowyś wojak, a przed bitwą drżysz? Bój
dla nas może być tylko chwałą i zwycięstwem! Cóż ci śmierć? Zali prędzej czy póz
niej nie
umrzesz? Zaliś się nie narodził po to, aby umrzeć i chwały wiecznej dostąpić?
Długo jeszcze prawił ku podniesieniu serc braci, za czym poszli do refektarza spożyć
ubogą wieczerzę, z bobu i placków jęczmiennych złożoną. Nie mieli serca do jedzenia, lecz
przeor jeść im rozkazał, by ciało osłabłe nie zdradziło ducha.
Od przewozu powrócili bracia Serafin i Maciej, których posłano zobaczyć, czy miejscy
nie zapomnieli porąbać i wyciągnąć na brzeg promu. Powiadali, że owszem, prom rozrąbany z
wodą jest puszczony, miasto zaś puste, jakoby wymarłe. Jeno że do puszczy mało wiele ludzi
uszło. Co przedniejsi mieszczanie zostali w grodzie ukryci. Powiadali, że wojska książęce
przyjdą pewno miastu w pomoc i piekielników odeprą, a wtedy - wojsko jak wojsko; ciury wnet
zaczną opuszczone mieszkania rabować. Pod miastem w skale wykute znajdowały się długie,
poplątane lochy. Tam się oni schronili, wejście suchym chrustem dla niepoznaki założywszy.
Przeor kiwał smutnie głową, nierad tym wieściom. On wiedział, że wojewodowie,
krakowski Włodzimierz i sandomierski Pakosław, cofnęli się z rycerstwem za Chmielnik, nie
kwapiąc się bronić miasta, zaś płochliwy książę Bolesław ujechał już z dworem na Węgry. Nie
uratuje miasta nikt...
Odśpiewali modlitwy i legli spać w kościele, pokładając się blisko jeden drugiego. Pod
sklepieniem drżało różowe światło łuny i sen nie imał się powiek. Kunsztowny zegar na wieży,
przez biskupa Gedeona z Niemiec sprowadzony, łomotał głośno wśród ciszy niby warsztat
tkacki, a co godzina, zgrzytnąwszy, wydzwaniał powolne zbliżanie się przeznaczenia. Noc
jednak przeszła spokojnie. Gdy słońce zeszło na niebie, przeor z braćmi odśpiewał jutrznię, po
czym co rychlej z ojcem Sylwinusem wdrapali się na okienny wnęk wieży, by stamtąd wyjrzeć
na świat.
A
uny zgasły wobec wspaniałości słońca, ale, jak okiem zasięgnąć, ze wszystkich stron
widnokręgu ścieliły się dymy. Wlokły się gęstym pierścieniem, unosiły ciężką chmurą,
zaciemniały krańce nieba, z każdą chwilą stawając się bliższe. Tuż ponad ziemią drżał pasek
dymu białego, przetykanego skrzącymi ogniami. Tak czasem w łanie dostałego żyta rozpleniony
mak zakwitnie i przebija gorącą czerwienią poprzez biel z
rałego zboża... Wał ten, mieniący się
ogniem, sunął szybko naprzód; to płonęło zboże na pniu, i, gdzieś okiem wyjrzał, stały w ogniu
sandomierskie urodzajne łany. Ogień doszedł do wilgotnych łęgów nadbrzeżnych i przygasł.
Duszący biały dym napełnił mury. Gdy opadł, na szarym popielisku zbóż zaciemniały chmary
jez
dz
ców. Widzieli się z dala podobni do stada szarańczy lub myszy. Z niezmierną szybkością
zbliżali się ku rzece i w kilka pacierzy obaj zakonnicy mogli już rozróżnić poczwarnych
jez
dz
ców na pochwarnych koniach pędzących z dymem wskróś zwęglonych pól. Tak, to oni byli,
piekielnicy, Tartari, słusznie takimi nazwani... Na spustoszenie i nieszczęście świata w
bezludnych stepach azjatyckich wyrojeni. Bicz Boży... koniec wszystkiego...
Obaj ojcowie spojrzeli na rzekę, jedyny wątły ratunek. Po świętojance wody już spadły i
płynęła pośród dymów obojętna i niegroz
na. Nie powstrzyma ta Wisełka przeznaczenia! Nie
wzniesie się nagłą przeszkodą...
Zeszli na dół, gdyż zbliżała się pora modlitwy. Gdy śpiewać kończyli, straszliwe wycie
uderzyło w okna. Tatarzy przeszli przez rzekę. Nie bacząc na to, przeor włożył ornat koloru
purpurowego, gdyż taki na tę niedzielę wypadał, i wyszedł z mszą świętą przed ołtarz. Potem
komunikowali wszyscy, a ojciec Rafał jął odprawiać sumę. Tak zeszło południe. W okna bił żar i
swąd. Z otworu wieży ujrzeli widok straszliwy: miasto zdobyte było i w płomieniach, zaścielone
gęsto trupem. Wśród płonących domów uwijali się Tatarzy, przetrząsając domy, wyciągnięte z
nich przedmioty składając na jeden stos poza granicą pożaru. Mieli sine, drapieżne wargi
upiorów, żółte, posępne lica zmory, a cali w kosmatej odzieży zdali się podobni straszliwym
wilkołakom ze snu. Nie opodal stosu zagrabionych rzeczy stał żałośliwy tłum jeńców,
związanych i pilnie strzeżonych. Przeor żegnał ich krzyżem z okna, błogosławiąc głośno, choć
słyszeć tego nie mogli. Dojrzeli jednak dłoń wysuniętą przez kraty Tatarzy i wnet kilkadziesiąt
strzał pierzastych syknęło zjadliwie przy oknie. Nie bacząc na to, kończył przeor błogosławić, po
czym zsunął się na dół, bo już czas był na nieszpory. Z
piewali litanię, każdej chwili oczekując
wrogów, ale wrogowie nie spieszyli się, chcąc wpierw zniszczyć do cna miasto. Jakoż pod
wieczór nieludzkie krzyki wstrząsnęły murami. Skoczyli do okien na wieży; to Tatarzy odkryli
podziemia i rozpalili u wejścia wielki ogień. W ogniu tym dusiły i piekły setki ludzi. Niektórzy,
oszaleli z trwogi, przedzierali się przez płomień i z palącymi szaty wypadali na świat Boży, gdzie
Tatarzy wśród chichotów przebijali ich spisami lub wpychali w płomienie z powrotem.
Z podziemi dobywał się przeciągły krzyk konania, śmiertelny, mrożący krew w żyłach,
po nim zaś zapadła cisza, stokroć od krzyku straszniejsza. Noc zeszła z wolna nad obrazem
piekła. W kościele żar panował nie do wytrzymania i widno było jak w dzień. Wrzeszczeli kłócąc
się o łup Tatarzy, płakały gdzieś zabrane w jasyr dzieci. Godziny sunęły z wolna, nieskończenie
długie, odbierając zakonnikom odwagę i moc. Trzymali się cały dzień, sprężeni wolą przeora w
jedną wolę niezłomną i wiarę, lecz wysiłek był zbyt długi i sił im już nie stawało. Więc jedni z
cicha płakali, a drudzy głośno mówili, że lepiej by było samemu sobie śmierć zadać, niz
li potem
w płomieniu lub wymyślnych mękach ginąć. Sadok klęczał na stopniach ołtarza, pełen
śmiertelnego żalu. Zali nie utrzyma do końca tej garstki? Nie o sobie myślał, ale o nich. Chciał
pospołu z nimi wejść do dziedzictwa wiekuistego. Pragnął dla tych wojów swoich chwały i
zwycięstwa, a oto, zamiast mocy, widział w nich rozterkę i nikczemną ludzką słabość. Przeliczył
oczyma otaczające go głowy i ujrzał z bólem, że połowa zaledwie została. Gdzież reszta? Skryli [ Pobierz całość w formacie PDF ]